Türkiye’de Eczacılığın Ölümü

 

Yapay zekâya sordum, bana dünyadaki ilaç-eczacılık yatırımları ile ilgili şu özeti sundu:

“Dünya genelinde ilaç–eczacılık sektörü tek başına yılda yaklaşık 200 milyar USD, yani tüm sektörlerin Ar-Ge bütçesinin %8–10’unu kapsayan devasa bir yatırım yapıyor. Eğer gelirlerinin %30’una denk gelen veriler de dikkate alınırsa, bu rakam yıllık 200–270 milyar avro/dolar bandına çıkmaktadır. Bu da global inovasyon ve sağlık alanına yapılan en büyük katkılardan biri anlamına geliyor.”*

Türkiye-Dünya karşılaştırmasında ise karşımıza şu rakamlar çıkıyor:

oplam Ar‑Ge Harcaması (2023)

377,5 milyar TL (~16,1 milyar USD); %65 özel sektörde

 

İlaç Ar‑Ge (klinik araştırma)

~120–140 milyon USD/yıl AİFD üyeleri tarafından

 

Ar‑Ge Merkezi & Personel

42 merkez, 1 450 kişi

 

Firma Bazlı Harcama Oranı

Örnek: Abdi İbrahim %5–5,7 ciro; World Medicine 120 milyon TL

 

Karşılaştırma

Global ~200 milyar USD; Türkiye çok daha düşük ama artan altyapı

 

Zayıf Noktalar

Yeni molekül geliştirme sınırlı; klinik araştırma kapasitesi düşük

Türkiye genelinde ilaç AR-Ge merkezlerine çalışan topu topu 1450 kişinin kaçının eczazcı olduğu bilinmiyor.

Peki Türkiye’de toplam kaç  eczane eczacısı var ve her yıl eczacılık fakülteleri kaç mezun veriyor?

Türkiye’de 32000-40000 bandında eczane eczacısı var. 8000 eczacı kamuda istihdam ediliyor ve her yıl 2000 yeni eczacı mesleğe atılıyor.

Peki bu durumu nasıl yorumlamamız gerekiyor?

Türkiye’de ilâç temininde devlet bir tekel.

Bu tekel sadece hastaya ilâç temine etmekle sınırlı kalmıyor. İlâcın fiyatlandırmasına ve satılmasına kadar her konuda devlet yetkili.

Buraya kadar her şey “sosyal devletin” gereği gibi görünüyor.

Amma ve lâkin durum hiç de öyle değil.

Çünkü devletin bu adeta Tanrısal yetkisinin “herkese bedava ilâç dağıtma popülizmi” ile siyasetçe kullanılmasının devasa bir maliyeti çıkıyor. Maliyetin devlet tarafı herkesin derhal dikkatini çekiyor ama hiç kimsenin dikkat etmediği tarafı, eczacılar.

Devle fiyat ve iskonto emretmek ve keyfi kesintiler dışında hiçbir şekilde el sürmediği ilâcın teminindeki maliyetin tamamını eczacıların üstüne yıkıyor.

Eczacı, vergi, mevzuatına göre “bilanço esasına göre çalışan birinci sınıf tacir” olarak görülüyor. Oysa ilâçta devletin patronajı, eczane eczacısını, fiilen bir devlet memuru haline getiriyor.

“Bedava ilaç popülizmi” yukarıdaki AR-GE rakamlarıyla izah etmeye çalıştığım son derece karmaşık bir iş olan ilâcın ve eczacılık mesleğinin, hastaların ( ev maalesef biraz da doktorların) gözünde  adeta “ikinci sınıf bir orta zekâlı ticareti” izlenimi bırakmasına yol açıyor.

Türkiye’de kimya bölümleri şu sıralar akıl almaz bir hızla “patent” almakla uğraşıyor. Preparatların içindeki etken maddelerin farklı sentez yöntemleri ve modifiye moleküllerini üretmek gibi bir heves şu anda bir salgın gibi yayılıyor. Diğer yandan elde edilen sözde yeni moleküllerin reseptörlerle uyum gösterip göstermeyeceği ya da partisyon katsayılarının ne olduğuna dair ise  bildiğim kadarıyla bir araştırma yapılmıyor.

Yani? İlaç AR-GEsi organik kimyanın yayın kaynağı olarak görülüyor. Diğer yanda ilaç AR/GElerinin dünyadaki çalışmaların yanında devede kulak bile olmadığı görülüyor.

Peki bir eczacı, gerek farmasötük kimya gerekse farmasötik teknoloji ve elbette farmakoloji dallarında, ilâç tasarımında yeterince  rol almıyorsa mesleğinin ne anlamı kalıyor?

Eczane eczacılığının icrasında ticaretin genel kurallarından apayrı, bürokratik bir emir komuta zincirinde, kendisine emredileni yapmak dışında bir şey yapması mümkün olmayan  bir eczacının her gün artan işçi ve işyeri giderlerini karşılamak için emeğinin karşılığı konusunda pazarlık edememesi “sosyal bir devletin” gereği olabilir mi? Bu ancak sosyalist bir devlette rastlanabilecek bir mülkiyet müdahalesi ya da ilgasıdır.

Oysa eczacılar hâlâ durumun farkında değil.

TEB verileri şunu gösteriyor:

TEB açıklamaları (2023–2024):

·        “Eczacıların %40 ila %50’si gizli iflas içinde.”

·        Kaynak: TEB Başkanı Arman Üney’in basın açıklamaları →

“Bugün Türkiye’de eczanelerin yaklaşık yüzde 40–50’si gizli iflas durumundadır.”
(Kaynak: TEB Resmi Sitesi)

Bir meslek örgütünün bunu duyurup da hâlâ ilaç fiyatlandırmasında  etkin temsilci bulundurmaması ise apayrı bir gariplik, değil mi?

Hemşericilik, önyargı, ideolojik kampalşamalar, meslek örgütlerini zayıflatıyor. Kendi içindeki güç mücadeleleri ve bürokrasiye eklemlenme çabalarıyla eczacı meslek örgütleri  ekonomik ve bürokratik alanlarda eczacı bireyinin devletle ilişkilerinde maalesef eczacıyı koruyup kollamakta yetersiz kalıyor.

Her yıl akıl almaz biçimde artan eczacı sayısına “ bölge kotaları”  ya da “ yardımcı eczacılık” gibi palyatif  tedbirlerle çözüm getirilmesi ise zaten imkânsız.

Kısacası…

Türkiye’de eczacı ilaç üretiminde yok  gibi.

Eczacının ilaç ticaretindeki yeri de devletin kendisine emrettiğinden ibaret ve bu yer ne yazık ki ekonominin gerçekleriyle taban tabana  zıt.

Meslektaşlarının yarıya yakınının, gelirlerinin giderlerini karşılayamadığı kısır bir döngüde boğulmasına rağmen devletle  pazarlık etmekte  çekingen davranan bir meslek grubunun mevcut ekonomik şartlar altında işinin sürdürmesi imkânsıza yakın.

Eczacı  ne üretimde ne ticarette  kendisine yer bulabiliyor. Mevcut ilaç popülizmi onun ticaret hayatındaki yerini de açıkça anlamsızlaştırıyor.

Yapay zekânın akıl almaz bir hızda yükseldiği bir dönemde eczacınn ilaç danışmanlığı bilr anlamını yavaş yavaş yitiriyor.

Kısacası Türkiye’de eczacılık her alanda ve anlamda önemini, yitiriyor.

Bu kan kaybının önlenebilmesi için acilen öğretim üyelerinin çoğunluğunun eczacı olmadığı bütün fakültelerin derhal kapatılması gerekiyor.

Diğer yandan TEB’in ilaç fiyatlandırılması ile ilgili komisyonlara derhal temsilciler göndererek eczane eczacılarının maliyetlerinin fiyatlara düzenli yansıtılması gerekiyor.

Git gide artan ve hiç bir istikrar bulamadığımız “reçete kesintilerindeki” keyfilik konusunda ciddi adımlar atılması gerekiyor.

Ayrıca meslek örgütlerince gayet keyfi şekilde kullanılabilen 6643 Sayılı  TEB Kanunu. 30 Maddenin kaldırılması ya da “normal soruşturma usullerine” göre kesin ve tartışmaya kapalı biçimde yeniden yazılması gerekiyor. Çünkü bu madde açıkça eczacıların tepesinde Demokles’i kılıcı gibi duruyor.

Kısacası Türkiye’de eczane eczacılığı günden güne daha da sürdürülemez bir hal alıyor.

Hayali Milletin Hayali Ekini

 

Hayali bir millet için uğraşıp duruyoruz.

 

Bugün “Evrim Ağacı” videolarından birinin seyrediyordum.

 

Yapay zekânın sanalağ üreticilerini nasıl yere serdiğini, “algoritma” Tanrısının eğilimleri nasıl belirlediği, içeriklerin nasıl önemsizleştirildiğini anlatıyordu, Çağrı Mert BAKIRCI.

 

Algoritma sadece bir sanalağ tarlasında ya da arsasında geçirilen zamanı ölçüyor. O tarlada ne yetiştirildiğiyle falan hiç ilgilenmiyor.

 

Kısacası algoritma zaten sayısal olan bir ortamı iyice sayısal hale getirdi. Bu ikinci diferansiyel gibi bir şey mi acaba?

 

Peki ben bunları niçin yazıyorum?

 

Aslında algoritma manyaklığı toplumdaki yapaylığı, toplumdaki sahteliği ortaya çıkardı. Neden?

 

Çünkü yücelttiğimiz, idealize ettiğimiz insan yığınlarının gerçek eğilimleri yapay zeka ile iyot gibi açığa çıktı.

 

“Fenomen” denen insanlar tek satır yazı yazmadan, tek bir şiir okumadan, tek bir resim yapmadan, kitlenin içgüdülerini dürtüyor.

 

Böyle bir toplumda bir şeyler yazmak, çizmek, üretmek anomalinin, “sapkınlığın” ta kendisidir. Mevcut kitlenin yarattığı sözsüz, ifadesiz, içgüdü, tepki ortamında hâlâ ünlü bir yazar, ressam, kompozitör vs olmak dünyanın en aptalca beklentisidir.

 

Yeri geldi diye söylüyorum. Artık arkaik kalan o yaratmak zamanlarının son kahramanlarından Nihat Genç yozlaşmış, bozulmuş, çarpılmış şöhret makinesinin dişlileri arasında sıkıştı, ömrünün son yıllarında. Bu kitlenin gerçek tarlasına biz hâlâ hayalimizdeki milletimizin hayali tohumlarını ekmeye , hayali ekinlerini biçmeye çalışıyoruz. Algortimanın sömürülen  seçiciliği, seçilmenin gerçek ölçülerini zehirli buharıyla öldürüyor.

Görsel bağlantısı: https://ereneth.medium.com/algori%CC%87tmalar-e6b5990ca7f3

 

 

Nihat Genç'in Kadersizliği

Ümit Özdağ'ın Korkaklığı

Ruha Yazmak

Stephen King, “ Düşüncelere boğulduğunda yaz, ilhama aç olduğunda oku “ diyor.

Yazmak bir yandan insana iyi geliyor, diğer yandan içerden çöpten bir işe yarama duygusu uyandırıyor. Neden “çerden çöpten” ?

Çünkü bunun diğer insanlar nazarında bir kıymeti yoktur. 

Dün stoacılığı anlatan bir kitabı bitirdim. 

Özü: "Her ne varsa özündedir.”

Haklı mı? Haklı. Peki neden?

Çünkü "başkası”, varlığımızı çevreleyen, kuşatan, sınırlayan bir duvar. 

Sanırım insanın gerçek hapishanesi, “ başkası “.

Çünkü insan kendi varlığını idrak etmek yerine sürekli başkasına baktığında, onu “gerçekleştiriyor.”  Başkasının gerçekliği zamanla öyle büyütülüyor ki artık hayatın içinde kendimize bir yer kalmıyor. 

Peki aslında yazmak ne işe yarıyor ?

Yazmak, "başkasının hapishanesinde” değerini yitirmiş olan benliğimize, kendi varlığım hatırlatıyor. Çünkü yazmak yalnızca benliğimizin tartışılmaz bir izi olarak geride kalıyor. 

Varlığını, etkisiyle ve hele de estetik bir etkiyle fark eden benliğimiz, kendisini sınırlayan şeyin sadece kaçınılmaz öz biçiminden geldiğini gördüğünde,"başkası” önemini yitiriyor. Özün sınırlılığı kaçınılmaz olduğu için ve özün kendinden olduğu için rahatlıkla kabullenilebiliyor. 

Oysa “ başkası “ varlığını, değerini bizden alan ama bunun için bize asla minnet duymadan sürekli kendisi için var olan ve büyüyen bir varlık olarak bizi hergün daha fazla sıkıştırıyor. 

İnsan yazarak kendi başına var olabildiğini görür. işte bu sayede "başkasının” hapishanesinden kurtulur ; bu sayede de yaptığının "çerçöp” olmadığını fark eder.

Yazmak işte bu yüzden bu kadar önemlidir. 

Tanrı Bilinmezliğine Sınırlarımızdan Bakmak

Tanrı hakkında düşünmek mümkün müdür ? 

Eğer Tanrı sonsuz ise sonlu-sınırlı bir varlığın onu idrak edebilmesi mümkün müdür?

Sınırsız bir varlık şüphesiz sınırlı bir varlığın kendisini "bir ölçüde “algılamasına izin verebilir. Yine de bu, ancak sınırlı varlığın sınırlarının izin verdiği kadarıyla mümkün olabilecektir. Sınırlı bir varlık sınırsız bir varlığı kesinlikle idrak edemeyecektir. Sınırlı bir varlık için sınırsızlığı idrak imkânsızdır. Sınırlı bir varlık için sınırsızlık ancak sınırların uzanabileceği en uzak "mesafedir”.

Peki bu neye yol acar? Bu, sınırlı varlığın sınırsız varlığı "ancak kendisine benzetebildiği” kadarıyla idrak edebilmesine yol açacaktır. Çünkü insan, görmediğinin rüyasını göremez. 

Peki ama eğer sınırsız varlık, sınırlı varlığın algı ve idrak sınırlarının kesinlikle sonsuz kere ötesinde ise sınırlı varlık onun hakkında nasıl konuşabilecektir? 

Varlığı hakkında kesinlikle cahil olduğumuz sınırsız bir varlığın “eylemleri” hakkında nasıl konuşabiliriz? Onun sınırsız bir kudreti olduğunu söylemek yeterli midir? Sınırsız bir varlığın eylemlerinden bahsetmek özü itibariyle safsatadır. Çünkü sınırlı bir varlığın ancak sebep-sonuç ilişkileri ile çalışan idrakinin " her şeyin” bilgisine sahip ve her şeyi yapabilecek bir varlığın neyi niçin yaptığını ne bilmesi ne de düşünebilmesi mümkündür.

O halde:

1- Sınırsız bir varlığın sınırsız bilgisine erişilemez. Aksini düşünmek Onun sınırlarını kabul etmek demektir.

2- Sınırsız bir varlığın "eylemleri” güç açısından bütün sebep-sonuç ilişkilerinden kesinlikle aridir. Sınırlı bir varlık onun neyi niçin ve nasıl yaptığını asla bilemez ve idrak edemez. Dolayısıyla sınırsız bir varlığın "iyiliğinden” ya da kötülüğünden bahsetmek imkânsızdır. 

Dolayısıyla sınırsız bir varlık için söylenebilecek en iddialı söz ancak “ ona inanıyorum” olabilir. Bu durum, inancın bir bilgi konusu olamayacağını gösterir. Dolayısıyla sınırsız bir varlığı bilgiye dayalı olarak kanıtlamak tutarsızdır

Medeniyet Hakkında Bir İki Savruk Fikir

  

“Medeniyet nedir?” diye düşünüp duruyordum.

 

Sanırım medeniyeti tek kelimeyle tarif edebilecek olsak o kelime “idrak” olurdu.

Şimdilerde buna “farkındalık” da deniyor.

 

Peki ama ne menem bir şey bu idrak?

 

Bu, sebep sonuç ilişkilerinin sürekli farkında olmak demek.  İdrak, en azından şu anda benim anlayabildiğim kadarıyla sebep sonuç ilişkilerinin farkında olmak demek.

 

Peki bu ne demek? Bu, attığımız her adımın yol üstünde bildiğimiz ya da bilmediğimiz bir iz bıraktığının farkında olmak demek.

 

Çok sıkıcı oldu, değil mi ya? Şimdi yapay zekâ ile seslendirilmiş bir sağlık veya felsefe videosu seyretmek dururken kim ne yapsın benim kartondan felsefemi, değil mi?

 

Elbette… Ama… Ya biri burada yazılan tek bir cümleden ilham alırsa… Ya buradaki tek bir cümle tek bir kişinin bir şeyleri fark edebilmesini, kavrayabilmesini sağlarsa? “Güzel olmaz mı?” (Son soru cümlesi canım büyük yeğenimden, doğrudan çalıntıdır).

 

Peki peki anladık… ( Na’ bu da MFÖ’den çalıntı) Muhteşem felsefe yapıyorum da… Sadede gelmeyelim mi gari?

 

Gelelim…

 

Medeniyeti sağlayan, ona annelik eden bu idrak nasıl sağlanır? Bunun tek bir yolu var: Eğitim.

 

Haydaaaa! E bunu bilmeyecek ne var, değil mi? Çocuklara neyin doğru neyin yanlış olduğunu, “bir şekilde” öğretirsek onları eğitmiş ya da terbiye etmiş  olmaz mıyız?

 

İşte zaten sorun burada başlıyor.

Bir çocuğu iki şekilde eğitebiliriz.

 

Ya onu ödül-ceza ikilemiyle şartlandırarak ona belli alışkanlıklar kazandırırız…

 

Ya da yaptıklarının sonuçları konusunda onlara sorumluluk duygusu aşılarız.

 

Birinci eğitim yöntemi, hayvanlara uygulanır. Kısa zamanda sonuç almamızı sağlayan bir yöntemdir ama özellikle menfaat, zevk gibi güdülerle rahatlıkla bozulabilecek bir alışkanlıklar binası inşaa eder.

 

İkinci yöntem ise çocuğa yani eğitilecek bireye varoluşun sorumluluğunu aşılar ki bu ömür boyu bitmeyecek bir vicdan gözetimi sağlar.

 

Birinci yönteme göre herhangi bir çocuğu, kendisini bir bombayla patlatmanın ahlaki olduğuna, çünkü bu şekilde “sonsuz zevk” bahçesine layık görüleceğini söyleyerek ikna edebilirsiniz.

 

İkinci yönteme göreyse sabırlı ve uzun bir çalışma ile ortaya muhteşem şeyler çıkarabileceğine onu ikna edersiniz. Ayrıca ikinci yöntemle çocuğu, başkalarının takdirinden öte, kendi gelişimini görmekten zevk almaya teşvik edersiniz.

 

“Cennet hurileri -cehennem zebanileri” yönteminin bizi götürdüğü yer en nihayetinde büyük ihtimalle intihar bombacılığı olurken varoluş sorumluluğu yönteminin son durağı büyük ihtimalle kanser araştırmalarında yararlı bir aşamadır.

 

“Batının tekniğini alıp ahlakını almamak” meşhur bir muhafazakâr ezberdir ama sadece şu iki eğitim yönteminin arasındaki farka baktığımızda bile bu sloganın ne kadar saçma olduğu anlaşılır. Batı, uzay teknolojisini sınırsız bir zevk düşkünlüğü ile yaratmadı. Daha kötüsü, biz “cennet-cehennem şartlanmasıyla” hiçbir şey yaratamadık.

 

“Cennet- cehennem şartlandırması”, hatasız otomatlar yaratmak ister. “Varoluş sorumluluğu” anlayışı ise “zararsızlık iradesini” benimser.  Aradaki fark koskoca bir “medeniyettir”. “Medeniyet”, doğunun ve batının inşa etme biçimleri değildir. “Medeniyet”, insanın varoluşunu sürdürmesini sağlayan gelişmişlik düzeyidir. Eğer doğunun “medeniyetinin” gelebildiği son nokta, heykel kırıp kafa kesen bağnaz militanlarsa, birbirine denk ve kıyaslanabilir medeniyetlerden bahsetmiyoruz demektir.

 

 

 

Korku Hasadında Biz

Bir korku ülkesinin buğdaylarıyız biz.

Biçilmekten korkmamız gerekmeli sadece.

Oysa öyle değil….

Çünkü küflü, mantarlı içimiz.

Paslanmışız, çürümüşüz.

Ondan ötürü zehirle dolu içimiz, bunu en namussuzca biliriz. İnsanın kötü olduğunu bilmesi kadar kötü bir şey yok. Kötülüğü sindiriyoruz…

Sindirmek ne demek? İçine aldığın şeyi içinden bir parça yapmak demek.

Biz kötülük sindiriyoruz. Çünkü kötülükle besleniyoruz.

Hayır… Kötülükten bahsedip de ümitsizlik etmemek lâzım, ben de biliyorum da… Göz göre göre yalan söylendiğinde… Çocukluğumuzun en masum anılarına küfredildiğini işittiğimizde…  Her şeyin tepe taklak edildiğini gördüğümüzde…

Akla seslenmek mümkün mü bu memlekette?

Akıl böylesine hınçla böylesine nefretle böylesine inatla reddedilirken…

Herhangi birini ikna etmek mümkün mü?

Sabrınızın lâğıma akıtılıp durduğunu gördüğünüzde, ne hissedersiniz?

Ne desek öfke doğruyor ne söylemesek saldırganlık…

Varoluşumuz bir kabahat artık memleketimizde, konuşmak neredeyse suç…

Hepiniz her gün aynı şeyleri duyuyorsunuz, biliyorum.

Hepimiz aynı şeyleri “susuyoruz”, onu da biliyorum.  O zaman niçin yazıyorum?

İşte onu bilmiyorum.

 

PKK Enfeksiyonuyla Uzlaşılabilir Mi?

“Dawkins Şeriatı” Neye Benzerdi?

  

Deizm, sulandırılmış bir teizm mi?

“Tanrı Yanılgısı’nda”, Dawkins’e bakarsanız öyle.

Çünkü Dawkins için “Tanrı” bütün kötülüklerin “anahtar kelimesi”. Ö
yle ki Tanrı’yı benimseyen herkesi “büyük teist zorbalık komplosunun” bir ortağı gibi görüyor.

Tabii bu arada Dawkins hiçbir deiste gerçekte ne düşündüğünü falan sormaya gerek duymuyor.

O kadar kibirli ki Tanrı’nın “akıl ve bilgi alanı” dışında olması ona inananları küçümsemeyi gayet normal ve dahası   gerekli görüyor.

Tamam da deizm teizme kapı aralıyor mu?

Aslında Dawkins Tanrı inancıyla dini sürekli birbirine karıştırarak kitapta dine karşı çıkarken Tanrı’yı inkâr ediyor. Bahsettiği kötü örneklerin tamamı din yaşantılarına ait.

Peki meselâ herhangi bir deist, teistlerin ya da dindarların kötü eylemlerini meşrulaştırıyor mu? Elbette hayır.

Kaldı ki teist ile dindar arasında bir fark var mı yok mu diye bile düşünmeye gerek duymuyor Dawkins. Çünkü Teist, “Tanrı tanır” demek.

Sorun şu: Dinler olmaksızın Tanrı fikrine ulaşılamaz mı?

Dinler kendi açılarından bu soruyu “Hayır!” diye cevaplayıp inanç alanını doğrudan sahipleniyor ya da işgal ediyor. Böylece “dinsiz bir inanç” imkânsızmış gibi görünüyor.

Yani? Dinlerin söylediğinden başka bir şeye inanmak imkânsız oluyor.

İki soru aklımıza geliyor:

Eğer bir Tanrı varsa biz onu anlayabilir miydik?

Eğer bir Tanrı varsa neden dinlerin söylediği şeyleri söylemiş olsun?

Herhangi bir deistin bu sorulara herhangi bir teist gibi cevap vermesi mümkün değil.

Çünkü Tanrı’nın “sınırsızlığı” onun bilinemezliğini, kendi sınırlılığımızla zıt varoluşunu sezmemiz için yeterlidir.

Ve dinlerin bize söylediği şeyleri söyleyen bir “bilincin”, “insani” özellikleri Tanrısallıkla bağdaşmaz.

Peki öyleyse Dawkins’in deizme saldırısının sebebi nedir?

Ateizmin hayatımızı daha akılcı yaşamamızı sağlayabileceği düşünülebilir. Diğer yandan görünen o ki Dawkins de kınadığı teistler kadar kibirli ve hırçın.

Acaba bir ateist diktatörlükte “aşkın bir gücün hayatımıza bir anlam kattığına” dair bir inanç geliştirmek istesek, Dawkins bizi kurşuna dizer miydi?

Hayatlarını herhangi bir şeriatla yaşamak istemeyen, toplumsal düzenin akılla oluşturulması gerektiğini bilen, bunu yürekten destekleyen, laik ve düzeltilebilir bir hukuk sistemi için çalışan herhangi bir insanın, hayatının bir anlamı olduğuna ve bu anlamın son durağının Tanrı olduğuna inanmasının, kime ne zararı olurdu? Dinleri, eylemlerin sonuçlarına göre kıyasıya yargılayan Dawkins ateizmin resmi rejim olduğu SSCB’de, ateizmin neye yaradığını hiç sorgulamıyor mesela…

Dawkins daha kitabın başında “Tanrı ile barışık insanlara” o kadar hırçınca saldırıyor ki hayatında bir umut ve merhamet için Tanrı’nın düşüncesine sığınan herkesi, birer “intihar bombacısı” yerine koyuyor sanki… Dawkins’in bu hırçınlığı onu, bütün nüktedanlığına ve akılcılığına rağmen kibirli  ve saldırgan bir “değer yoksunu” gibi gösteriyor.

Kaldı ki çarpıcı bir biçimde dinden kaynaklanan şiddeti eleştirdiği ilk sayfalarında, “Ahlâk  nedir, nereden kaynaklanır? Bir ateistin daha merhametli ya da daha anlayışlı olacağının garantisi nedir?” gibi soruların hiç birinin herhangi bir cevabı yok. Ateizmde “değerler”, “değer yargıları” nasıl oluşturulur, bu konuda ilk elli beş sayfada hiçbir bilgi yok.

Dinlerin akıl yoluyla yanlışlanması mümkün olabilir ama “Tanrı” kavramı ile din aynı şey midir? Dawkins dinin kurumsal yapısının tutarsızlıklarını, insanın, içinde merhamet ve ümit kaynağı olabilen Tanrı düşüncesiyle bir tutarak “inancın” kendisini en kibirli biçimde aşağılayabiliyor. Bu hırçınlık ve kibir, şeriat rejimlerinde her şeyi bilen ruhban egemenlerin tavrından pek de farklı görünmüyor.

Dinleri ve Tanrı inancını bir kefeye koyup bunları alaya almak  herkese çok eğlenceli gelebilir. Ancak insanların “anlam arayışlarının” saçma olduğunu söylemek da bir o kadar “saçmadır.” İnsanlar hayatlarını deney sonuçlarına göre düzenleyen robotlar değildir. İnsanlar değer yoksunu, ayaklı hesap makinesi “Vulcanlı Spcoklar” da değildir.

Oysa Dawkins ateizm dışındaki her şeyi kınadığı teizmle bir kefeye koyup aşağılarken merhamet, ümit, değer, değer yargıları gibi kavramları nasıl yeniden kurabileceğimizi anlatmaya tenezzül bile etmiyor.

İşte bu noktada kibirli, hırçın ve saldırgan davranıyor.

Kısacası sanırım Dawkinsin “ateist şeriat rejiminde” de “Tanrı” diyenin kellesinin uçurulmasına herhalde şaşırmazdık…