Fransız Belgelerinde Kuva-i Milliye 2

İbrahim Şimşek Fransız belgelerinden Milli Mücadele'yi anlatmaya devam ediyor.      

                              BELGE: 5

1 Haziran 1919                                   Bilgi No 44. Şifreli

Trabzon Vilayeti'ne

1° Trabzon'da kurulan “Merkeziyetsizlik Derneği”nin kuruluş tarihi nedir? Programı nelerden oluşuyor? Hükümetten izin aldı mı? Promosyon yapanlar kimler? Hükümet hangi gerçekleri ve eylemleri biliyor?

2° “Doğu Vilayetleri Haklarını Savunma Derneği”nin Trabzon'daki komitesinin temsilciler
i kimlerdir?

3° Bu iki derneğin teşkilatı vilayetin başkentinde ve nahiyelerinde ne ölçüde gelişmiştir?

Bu iki kuruluş dışında başka kuruluşlar var mı?

Lütfen bu sorularla ilgili beni acil bilgilendirin.

                                                                     Mustafa Kemal

BELGE: 6

Trabzon, 9-61-919, 10'da alındı                                        No 434

Mustafa Kemal Paşa Hazretleri'ne, Havza 1 Haziran 1919 Tarihli, No:44 Şifreli Telgrafa Cevap

Trabzon'da "Merkezileşme Derneği" yok. Birkaç ay önce Konstantinopolis'te kurulan “Trabzon ve Bölgenin Ademi Merkezileştirilmesi Derneği” buraya Nazmi Nuri Efendi adında bir elçi gönderdi.

Geçenlerde ayrıldı. Onun çabalarının ardından açılışını yaptık. Bu Derneğin Off Kazası ve Lazistan ilçesindeki alt komiteleri.

Trabzon'un "Hak Müdafaa Cemiyeti", Mürdhan zade Zia, Nemli zade Sabri, Çulha zade Kadri, Hacı Ali Hafızzade Mehmed Salih, Kazazaz zade Hüseyin, Abanoz zade Hüseyin ve Hatibzade Emin Efendi'den oluşuyor. ülkenin en önemli ileri gelenleri. Bu Cemiyetin gösterdiği çabalar, Osmanlı birliğini korumaya yönelik vatanseverlik duygusundan ilham almaktadır.

Derneğin tüm bağımlılıklarda komiteleri vardır. Ayrıca Trabzon'da yedek subaylardan oluşan bir birlik bulunmaktadır.

                                                                                            Vali: Mehmed Galib

                                                BELGE: 7

Konstantinopolis, 19 Mart 1919

İllerin Milli Savunma Dairesi Başkanlığında Doğu, Trabzon

Derneğimizin kuruluş amacı ve faaliyet amacı hakkında sizleri daha önce detaylı olarak bilgilendirmiştik. Bu hedefe kararlı bir iradeyle ulaşıyor. Müslüman unsurun haklarını daha etkin savunabilmek amacıyla Derneğimiz, “Le Pays” başlıklı Fransızca günlük bir gazete yayınlamayı üstlenmiştir. Ayrıca “Hadissat” gazetesini çıkarmak için izin aldı.

Derneğimiz bu iki tarafsız gazete aracılığıyla Doğu Vilayetlerinin Osmanlı hakimiyetinde kalması ve bazı iftiraların Müslüman unsurların haklarına tecavüzlere yer vermemesi için kampanya yürütmektedir.

Diğer taraftan İtilaf Devletlerinin Konstantinopolis'teki temsilcilerine teslim edilerek Başbakanlarına gönderilen muhtıra, bir kopyası da size gönderilecek. Ayrıca ulusal haklarımızı savunmak için Avrupa'ya bir heyet gönderme kararı aldı.

                                                               BELGE: 8

Diarbekir'den, 8-6-1919, 14'ünde alındı                     3'üncü Ordu Denetiminde

1-6-1919, No. 44 tarihli şifreli telgrafa yanıt

Doğu İlleri Haklarını Savunma Derneği'nin burada organize bir komitesi yok. Ancak geçtiğimiz günlerde Trabzon ve Erzurum'dan Kürdistan'la ilgili gönderilen endişe verici telgraflarla harekete geçen Hıristiyan halk, bu amaçla bazı adımlara başvurdu. Vilayet durumu açıkça anlatmaktan ve tavsiyelerde bulunmaktan geri durmadı. Bu tavsiye ve açıklamanın bir kopyası gönderildi. Kürt Derneği, Diarbékir'de birkaç genç tarafından kuruldu. . İngiliz himayesi altında özerk bir Kürdistan'ın yaratılması için propaganda yapan dağıldı. Dernekler kanununa aykırı olan bu girişimlerin sahipleri hakkında Vilayet tarafından yasal işlem başlatılmıştır. Öte yandan buraya gelen Süleymaniye'deki siyasi ajan Sayın Nowill'in fikirlerini duyan halk, bu propagandayı şiddetle reddetti. Şu anda Diyarbekir'de “Liberal İtilaf” partisi dışında bir dernek bulunmamaktadır.

                                                                                                   Geçici Vali: Mustafa

                                                   BELGE: 9

Amasya, 15 Haziran 1919                                     Bilgi. Şifreli Yanıt: 8-6-1919.

Diyarbekir Vilayeti döneminde ülkede nifak tohumları ekmeye çalışan her türlü derneğin kapatılması ve bu derneklerin devam ettirilmesi son derece zorunlu bir vatani görevdir.Tüm ulusun bu tarihi günlerde, bütün kışkırtıcıları varlığını ve bağımsızlığını kurtarmak için birleşen, kendisini yabancı bir gücün koruması altına alarak sefil bir kulluk hayatı sürdürmeyi tercih ediyor! Ayrıca Kürt kulübüyle ilgili benimsenen davranış biçimini de şiddetle onayladım. Bununla birlikte, İtilaf Devletlerinin haksız eylemleri ve bazı yerlerde bile kışkırtılan son derece güçlü alarm Müttefiklerin hoşgörüyle karşıladığı İzmir'in işgaliyle ülkenin en ücra köşelerinde “Ulusal hakları savunma dernekleri” ve “İlhak karşıtı dernekler” gibi “Dernekler” ortaya çıktı. Bu Dernekler kesinlikle siyasi amaçlardan uzaktır ve herhangi bir kişisel çıkar amacı gütmezler. Türkler ve Müslümanlar, hangi siyasi gruptan olursa olsun, bu derneklere katılarak milli bilincin uyanışını tüm dünyaya kanıtlamış oldular. Bu nedenle Diyarbekir ve ilçelerinde benzer cemiyetlerin kurulması yönünde çalışmanızı şiddetle tavsiye ediyorum. Bugünkü telgrafım anlamında sizi özellikle dinlemek ve Kürt kulübü üyeleriyle istişarede bulunmak yerinde olacaktır.

                                                                                              Mustafa Kemal

                                                                               Tuğgeneral, 3'üncü Ordu Müfettişi

                                                                                Majesteleri Sultan'ın Fahri Yaveri

                                   BELGELER: 10

21 Mayıs 1919     Telgraf. Figür. 15. Kolordu Erzurum Komutanı Ekselanslarına Özel

Genel durumumuzun ciddiyetinden çok etkilendim ve etkilendim. Çabalarımızın sıkı bir şekilde birleştirilmesiyle millete ve vatana karşı ahlaki görevimizi daha iyi yerine getirmemizin mümkün olacağı inancıyla yeni görevimi kabul ettim.

Ekselansları'na mümkün olan en kısa sürede katılmak isterim, ancak Samsun ve bölgesinde hüküm süren güvensizlik nedeniyle durumun talihsiz sonuçlar doğurması muhtemeldir. Bu yüzden birkaç gün burada kalmak zorundayım.

Lütfen beni aydınlatabilecek herhangi bir şeyi gerekirse şimdi bana bildirin.

Kardeşçe selamlar.                                                                 Mustafa Kemal

                                        BELGE: 11

Ankara, 26-5-1919                              1. Bölüm 327. Çok Acil

                                                            3'üncü Ordu Havza Teftişine

                                                            23-5-1919, No 105/3 tarihli şifreli telgrafa yanıt

Tüm çabalarımıza rağmen Smyrna'dan herhangi bir takip bilgisi alamıyoruz. Henüz bu şehrin komutanlığıyla herhangi bir bağlantı kuramadık. Telgrafçılar 25 Mayıs'ta Magnesia'nın işgal edildiğini ve yazışmaların kesildiğini bildirdiler.

Yine de Magnesia yönüne bir irtibat subayı gönderdik.

Henüz haber yok. Ereğli'de bulunan kolordu birliklerinin tamamını taşımayı başaramadık. Karadan yürüyerek yola çıktılar.

Uzun mesafe göz önüne alındığında ne zaman varabileceklerini bilmiyoruz. Afyon Kara Hisar'ın 23. Tümenine buradan el atabildiğimiz tüm askerleri gönderiyoruz. Çünkü bu tümenin gücü çok azdır. ... ve Kastamonu vilayetleri ile Gésaree mutasarrıfı, düzeni ve huzuru bozabilecek bazı olaylar hakkında bilgi vermeye başladı. Kapsamlarını öğrenme sürecindeyiz. Siparişleriniz doğrultusunda yola çıktıkça sizi bilgilendireceğiz.

                                                                                                Ali Fuad

                                                                           Tuğgeneral, 20'nci Tümen Komutanı