Türk Milliyetçiliğinde Toplumsal Tercüme Sorunu I

Şu yorum Türk milliyetçiliğinin anlayış darlığını gösteren delillerden biri:

“Ben hic katilmiyorum. Hele ki Turk köylüsüne Ziya Gökalp okutup entelektüel seviyesini yükseltebilecegini söyleyen birine baska ne derse desin katilamam.” (Okurumuz muhtemelen yurt dışından yazmaktadır. Türkçe karakter olmayışını buna yoruyoruz)

Bu, bir yazımıza gelen okur yorumlarından biri…

Şu cümleye cevaben yazılmış görünüyor:

“Türk İslâm Ülküsü, Türk köylüsüne Ziya Gökalp anlatarak onu daha üst bir entelektüel seviyeye çekmek yerine, onun kısıtlı terminolojisine ve düşünüşüne uyan, dolayısıyla onu Türkleştirmekten ziyade Araplaştırmak sonucunu doğurmuş, bir “türedi ideolojimsidir”

Değerli okurumuz, Türk köylüsüne Ziya Gökalp’in anlatılması fikrini “Türk Köylüsüne Ziya Gökalp okutulması” olarak anlamış.  Sadece bu yanlış anlama bile Türk milliyetçiliğinin  okuma fakirliğini, tembelliğini ortaya koyuyor.

Her şeyden önce  Türk milliyetçilerinin çoğu  Ziya Gökalp’i  okumamıştır bile. Onun milliyet duygusunun sosyolojik esaslarına inen tespitlerini, birer ideolojik hap gibi yutmak dışında, onu tanımazlar . O, milliyet duygusunun, milliyet  olgusunun, sosyolojik temellerini göstermektedir. Bu açıdan bize, dinci hayallere, efsanelere, rivayetlere ve hurafelere dayanmaksızın, gözümüzün önünde duran gerçekleri idrak ettiğimiz takdirde, Türk’ü  göreceğimizi anlayacağımızı anlatır.

Gökalp, Türk entelektüelinin ortalama kavrayışını  yükselten, sosyolojinin yüksek terminolojisini entelektüel kafalara tercüme eden dahi bir entellektüeldir. Bu açıdan “Türkçülüğün Esasları” okur yazarlara Türkçülüğün sosyolojisini anlatan bir kitaptır.

Devri için bu bir zarurettir, çünkü okuma yazma oranının sıfıra yakın olduğu bir toplumda, sosyolojinin anlaşılması ancak bu şekilde mümkündü.

O bize “Türk” adının toplumsal kökenlerini, gerçek Türk insanının kavrayışını ortaya koyarak göstermeye çalışmıştır.

Sadri Maksudi’nin “Milliyet Duygusunun Sosyolojik  Esasları” adlı eseri de milliyet duygusunun dayandığı  olguları, okur yazarlara  tercüme eden bir başka eserdir.

Her toplumda,   entelektüellerle  sıradan insanlar arasında, hem zaman hem de malûmat  açısından bir kavrayış farkı bulunur. Çoğu zaman  entelektüellerin tespitleri “ Henüz hazır olmayan bir toplum” tarafından reddedilir. Toplumun genelinde  entelektüel  algının idrak edilebilmesi ancak okuma alışkanlığının yaygınlığı ve yazılı eserlerin anlaşılabilmesi için yapılan faaliyetlerin yoğunluğuna  göre hızlanır.

Marxizm gibi bir türedi felsefenin yaygınlaşması, öncelikle onun, romantik  yönle tanınmasını sağlayan  yazarların, sonra da “İşçi Üniversitesi” gibi  ara kurumların varlığı sayesinde olmuştur.

 Yazarlar ve kurumlar Marxizmi sıradan insanlara öyle şaşalı “tercüme etmişlerdir” ki bu gün hemen hemen hiçbir solcu, Kapital’de aslında normatif ahlâktan bir eser bulunmadığının  farkında değildir. Oysa  Marxizimin müdafaası tamamen idealist bir mantıkla ve normatif ahlâka dayanarak yapılmaktadır. Yani Marxizmin tercümesi, ideolojinin savunduğu ve içinde taşıdığı diyalektik cambazlıkla yapılmamıştır, yapılamamaktadır da…

Oysa Türk milliyetçiliği bu şekilde savunulması gereken bir ideoloji değildir.

Türk milliyetçiliği, diğer milliyetçilikler gibi içinden çıktığı milletin tarihi, kültürel  ve siyasal şartlarıyla şekillenmiş Türk Milleti’ne özgü bir milliyetçiliktir.

Bunu Gökalp’in ve Arsal’ın “keşfî” çalışmalarına dayanarak söyleyebiliyoruz.

Türk milliyetçiliğinin siyasal kolu en büyük yanlışını, yaygınlaşmak, popülerleşmek adına, bu düşünüşü ve metodu terk ederek yapmıştır.

Merhum Atsız ve MHP ekibi arasındaki gerilim bu açıdan basit bir kapris değildir.

Bu “keşifçilik  ve akılcılıkla”, “kurmacılık ve icatçılık”  arasında bir mücadeledir.


Aynı zamanda , zaman isteyen özenli bir öğretim geleneği ile taşra sabırsızlığı ve tatminsizliği arasındaki mücadeledir.

(Devam edece